W cyklu „Dwudziestolecie międzywojenne w Warszawie – galerie, teatr, kino” 15.03.2016 r. odbyło się spotkanie z p. Anną Reichert, zatytułowane „Ewa Bandrowska-Turska: jedna z najbardziej wszechstronnych polskich śpiewaczek”

 

Jak nie pani, to nikt

 

Ewie Bandrowskiej-Turskiej od dzieciństwa nie brakowało w najbliższym otoczeniu wzorów do naśladowania.

Była rodzoną córką profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego, chrzestną córką Adama Asnyka i bratanicą

słynnego tenora Aleksandra Bandrowskiego. Bardzo szybko okazało się, że małą Ewę najbardziej nęci droga

kariery obrana przez stryja: gdy dziewczynka słyszała dźwięki muzyki, wchodziła pod fortepian, by ją lepiej

słyszeć. Paradoksalnie niewiele brakowało, by to właśnie nauczycielka śpiewu nie dopuściła Ewy do matury:

Bandrowska zachęcała koleżanki do fałszowania i zmieniała lekcję w komedię. Szczęśliwie nauczycielkę udało

się ugłaskać. Po zdanej maturze Ewa zadbała o gruntowne wykształcenie muzyczne: najpierw uczyli ją stryj i

znany kompozytor Zdzisław Jachimecki, później trafiła do Wiednia, pod opiekę Heleny Zboińskiej-

Ruszkowskiej.

Naukę u tej wybitnej sopranistki Bandrowska-Turska wspominała nie bez przykrości: Jachimecki traktował

swoją podopieczną bardzo serdecznie, Zboińska-Ruszkowska zaś była chłodna i wymagająca. Miała jednak

talent pedagogiczny, o czym Ewa przekonała się już jako debiutująca śpiewaczka operowa: zebrała świetne

recenzje, choć warszawski Teatr Wielki był sceną prestiżową, a rola Małgorzaty w „Fauście” nie należała do

najłatwiejszych. Później Bandrowska-Turska śpiewała w „Traviacie”, „Cyganerii”, „Rigoletcie”…

Niestety zmuszona była robić przerwy na kuracje. Odwiedzała Włochy i Zakopane, by leczyć chorobę płuc,

miała poważne problemy z głosem. Stryj i Zboińska-Ruszkowska mogli zaświadczyć, że struny głosowe są

bardzo wrażliwym instrumentem. Oboje śpiewali w operach Wagnera: do dziś przestrzega się młodych artystów,

by nie robili tego zbyt wcześnie, jeśli chcą zachować nienadwerężony głos. Bandrowska-Turska, aby

podreperować swój, zamilkła któregoś razu na całe dziewięć miesięcy: dodatkową pomocą miały służyć

zakopiańskie powietrze i białe wino z gliceryną. Chora skarżyła się, że mikstura smakuje nieszczególnie, ale

leczenie zdziałało cuda. „Odnowiony” głos był prawie dwukrotnie silniejszy, zwiększyła się jego skala.

Bandrowska-Turska budziła większe zachwyty niż kiedykolwiek, aż trzech kompozytorów napisało koncerty

specjalnie dla niej.

„Potwornie trudne” – powiedziała, gdy Tadeusz Kassern pokazał jej jeden z tych koncertów. „Wiem” –

odrzekł – „ale pani to zaśpiewa”. „Jak nie pani, to nikt” – dodał zaraz i miał rację. Nikt prócz Bandrowskiej-

Turskiej nie był w stanie zaśpiewać napisanych dla niej koncertów. Uwielbiana w kraju, artystka zyskała też

dużą popularność za granicą. Podziwiały ją Anglia, ZSRR, Czechosłowacja i Francja, w tym ostatnim kraju

Bandrowska-Turska budziła jednak zawiść lokalnych talentów. Robiono jej złośliwe dowcipy: pewnego razu

namówiono garderobianą, by słabiej niż zwykle zawiązała krynolinę, w której gwiazda odgrywała rolę Violetty z

„Traviaty”. By nie pokazać się w spadającej sukni, Bandrowska-Turska zeszła ze sceny plecami do publiczności.

Francuzów znielubiła na długo. Gdy kiedyś opluł ją wielbłąd, stwierdziła, że zwierzę musiało się urodzić we

Francji.

Bardzo zresztą lubiła zwierzęta, ze szczególnym uwzględnieniem kotów i psów. Nawet za czasów okupacji

wolała spóźnić się na kolejkę, która miała ją wywieźć w bezpieczniejsze miejsce, niż zaprzestać poszukiwań

zaginionego psa. Pies szczęśliwie się znalazł, a Bandrowska-Turska zdołała przetrwać wojnę mimo twardego

postanowienia nieśpiewania dla Niemców: przedstawiła zaświadczenie lekarskie o chorobie gardła. Prawda była

taka, że do śmierci zachowała czysty, jasny głos, którym chętnie nie tylko śpiewała, lecz także się śmiała. Lubiła

powtarzać, że trzeba śmiać się mimo wszystko. W zachowaniu pogody ducha pomagało jej otaczanie się

pięknymi przedmiotami: uwielbiała kolor czerwony i kwiaty, zwłaszcza róże, tulipany, dzikie orchidee.

Niektórzy zaświadczali, że spacerowało między nimi nawet do trzydziestu kotów. Ale czy to tak wiele dla

operowej diwy?

 

Marta Słomińska