22.10.2015 r. odbyło się spotkanie z p. Piotrem Sypczukiem, zatytułowane „Nasz patron Julian Ursyn Niemcewicz”.

22.10.2015 r. odbyło się spotkanie z p. Piotrem Sypczukiem, zatytułowane „Nasz patron Julian

Ursyn Niemcewicz”.

Zaginiona filiżanka, odnaleziona tabakierka: pamiątki po Niemcewiczu

W ubiegłorocznej inauguracji Muzeum Ursynowa wzięli udział zarówno przedstawiciele władz

samorządowych, jak i ludzie zajmujący się działalnością artystyczną i naukową, a także zwykli mieszkańcy

dzielnicy. Każdy ze zgromadzonych miał zatem coś wspólnego z patronującym ursynowskiej Bibliotece

Publicznej Julianem Ursynem Niemcewiczem. Łączył on przecież karierę pisarza i polityka z zainteresowaniami

naukowymi, a do Ursynowa – dawniej Roskoszy – miał zawsze szczególną słabość. Najlepiej świadczy o tym

sama nazwa dzielnicy, pochodząca od rodowego przydomka Juliana Ursyna. Nie mogło zatem w Muzeum

Ursynowa zabraknąć stałej ekspozycji związanej z Niemcewiczem – jego „gabinetu”. Tak nazwane

pomieszczenie ma przypominać miejsce pracy słynnego autora: wyposażono je w zabytkowe meble,

zgromadzono kopie starych obrazów i rękopisów.

Niestety brakuje w muzeum przedmiotów, z których Niemcewicz korzystał osobiście. Pamiątki po nim

porozsiewane są po wielu polskich i zagranicznych muzeach tudzież prywatnych mieszkaniach. W paryskiej

Bibliotece Polskiej odnajdziemy autografy oraz pukiel włosów Juliana Ursyna, wśród zbiorów Muzeum

Czartoryskich – używane przezeń tabakierki. Także tę najoryginalniejszą, wykonaną z muszli, zapisaną w

testamencie Adamowi Mickiewiczowi. Inną tabakierkę konający pisarz postanowił ofiarować Kniaziewiczowi –

jak ostatnio odkryto, do dziś znajduje się ona w rękach prywatnych, przekazywana z ojca na syna. Niektóre

pamiątki po Niemcewiczu padły łupem złodziei: niedawno wystawiono na sprzedaż list Juliana Ursyna z 1819

roku, własność Archiwum Państwowego w Poznaniu. Kto i w jaki sposób sobie ją przywłaszczył, nie wiemy.

Pośród zaginionych przedmiotów, o których wiemy, że należały do Niemcewicza, szczególne miejsce zajmuje

porcelanowa filiżanka z prezydenckiego serwisu Waszyngtona. Julian Ursyn, autor jednej z pierwszych biografii

tego męża stanu, spędził w jego rezydencji około dwóch tygodni. Gdzie się podziała otrzymana na pamiątkę tego

pobytu filiżanki, trudno zgadnąć. W puławskim Pałacu Czartoryskich można jednak oglądać inną filiżankę, z

której pijał Niemcewicz: jej autentyczność poświadcza dziewiętnastowieczny napis.

Muzeum Ursynowa podobną filiżanką poszczycić się nie może, za to do jego niewątpliwych zasług należy

podtrzymywanie pamięci o niematerialnej spuściźnie Niemcewicza. Priorytetem placówki jest prowadzenie

badań naukowych pozwalających zgłębić wiedzę o dorobku pisarza oraz upowszechnianie tejże. Muzeum

prowadzi digitalizację rękopisów Juliana Ursyna, przygotowuje do druku kolejne tomy Kolekcji

Niemcewiczowskiej, współpracuje z innymi instytucjami kultury w celu wzbogacenia zbiorów. Pozwala

mieszkańcom Ursynowa lepiej poznać historię dzielnicy: dysponuje godnym uwagi zbiorem

dziewiętnastowiecznych rycin, jak również przedwojennych zdjęć i pocztówek. Na jednej z wystaw czasowych

prezentowano historyczne mapy Ursynowa, a pomiędzy nimi – plany rezydencji Niemcewicza, która po latach

miała się przekształcić w dzielnicę Warszawy.

Poszukującym Muzeum Ursynowa pewne problemy sprawia czasem jego lokalizacja. Nawet taksówkarzom

adres „Barwna 8” czasami nic nie mówi. Barwna jest bowiem jedną z najkrótszych ursynowskich uliczek, a

prócz budynku oznaczonego numerem 8 nie stoi przy niej żaden inny. To efekt przemianowania po wojnie

większego odcinka Barwnej na ulicę Surowieckiego i rozbiórki skromnych wiejskich zabudowań, którym

powinny przypaść numery od 1 do 7. Dezorientację pogłębia zwyczajowa nazwa „Czerwoniak”, nawiązująca do

dawnej barwy samotnego bloku, która zniknęła po otynkowaniu elewacji. Warto jednak trochę się potrudzić, aby

nawiązać bliższy kontakt z lokalnym dziedzictwem kulturowym. Może na kolejnej wystawie czasowej Muzeum

zobaczymy podarowaną Kniaziewiczowi onyksową tabakierkę Niemcewicza? Obecny właściciel nie jest temu

pomysłowi przeciwny.

Marta Słomińska